Değerli okurlar, hukukun genel kurallarına baktığımız zaman adalet; herkese kendine uygun düşeni, kendi hakkı olanı vermek demektir. Peki gurbetçilerimiz haklarının ne kadarını alabiliyorlar ve ne kadarının farkındalar. Bu farkındalığı sağlamak amacıyla; gurbetçilerimiz için oluşturduğumuz hukuk köşemizde daha çok Türkiye'deki sosyal güvenlik haklarımız ve ülkelerarası hukuk konusunda sizlere bilgiler vermeye çalışıyorum. Hep söylediğim gibi haklarımız menfaatlerimiz demektir. Anayasamız sosyal devlet, sosyal adalet temel ilkelerine dayanıyor. İşte biz hukukçuların görevide tam bu noktada başlıyor aslında. Anayasada güvence altına alınan haklarımızın kanunlarda ve de uygulamada korunmasını sağlamak.
Bu haftada sizlere uzun zamandır gündemde olan daha öncede kısaca üzerinde durduğum, Türkiye'de emekli olan kişilerin yurtdışında çalışması sorununu, okuyucularımızdan gelen talepler doğrultusunda incelemeye çalışacağım. Malesef ki, bu konu çoğu zaman gurbetçilerimiz açısından büyük hak kayıplarına sebep olmaya devam etmektedir.
Türkiye 'de yaşlılık aylığı alan bir kişi İngiltere'de çalışabilir mi_?
Türkiye'deki çalışmalarından dolayı emekli olmuş ; hizmet birleştirmesi yapmayan kişiler açısından Sosyal Sigortalar Kurumu, yurtiçinde emekli olanların emekli olduktan sonra yurtdışında çalışmasını ve işsizlik geliri elde etmesini yeniden işe başlama olarak kabul etmektedir. Ayrıca bunu tesbit ettiği tarihten itibaren geriye giderek maaşları gecikme zammıyla birlikte geri istemektedir. Sigortalı borçlu olduğu içinde borç ödeninceye kadar maaşı yeniden bağlanmamaktadır. Peki bu uygulama nekadar yasaldır?
Yurtiçi çalışmalarından dolayı emekli olanların yurtdışında çalışmasını ve işsizlik ödeneği almasını önleyecek ve aldıkları yaşlılık aylıklarının kesilmesini gerektiren herhangi bir yasal mevzuat yoktur. Ancak konu tam olarak araştırmayan memurlar haksız bir şekilde ilgili kişilerin aylıklarını kesmektedir. Sonrasında emekli kişiler gereksiz yere mahkmeye gitmekte ve mahkeme masrafları ödemektedirler. Az önce de belirttiğim gibi sosyal güvenlik hakkı, yaşlılık aylığı ve sağlık yardımları gibi haklar, vazgeçilemez ve devredilemez haklardandır. Yaşlılık aylığı gibi önemli bir hakkınınızın uygulamdaki eksiklikler sebebi ile elinizden alınması yasal değildir.
Ayrıca kişinin, yurtdışındaki sosyal sigortalar kurumundan primlerini alıp almadığı ve oradaki sosyal güvenlik kuruluşlarından haklarını kaybedip etmediklerine bakılmamakta, kısaca ilgili kişi Anayasaya aykırı bir şekilde sosyal güvencesiz bırakılmaktadır.
İlgili kişi yurt dışındaki hizmetlerini değerlendirerek 5510 sayılı Sosyal Sigortalar - Genel Sağlık Sigortası Kanuna göre emekli olmuşsa ve bundan sonrada yurt dışında çalışırsa veya işsizlik ödeneği alırsa , kanun kapsamına girer ve aylığının kesilmesi yasa açısından sözkonusu olabilirdi. Kaldı ki, bu durum daha öncede üzerinde durduğum son aylarda memnuniyet verici bir şekilde yürürlüğe giren Genelge ile son derece yumuşatılmış durumdadır. 5510 sayılı kanuna göre Türkiye'den emekli olan gurbetçilerimizin maaşları genelge deki diğer şartlarada uymak şartıyla kesilmeyecektir.
Değerli okurlar, bu haftalık ta bukadar. Hepinize haktan ve hukuktan yana herşeyden önemlisi adaletten yana barış dolu bir hafta diliyorum.
