Tolga YILDIRIM/ANTALYA, (DHA)- GIDA Mühendisleri Odası Antalya Şube Başkanı Ali Manavoğlu, yol kenarlarında soğuk zincir, üretim ve hijyen kurallarına uyulmadan satılan midye, mısır, döner, simit, çekirdek, pamuk şeker gibi lezzetler ile pazar tezgahında 'taze' ve 'doğal' düşüncesiyle tercih edilen süt, peynir ve yoğurt, sucuk, kuru yemişin, tüketilmemesi gerektiğini söyledi.
Son dönemde artan zehirlenme vakaları sonrası gıda güvenirliliğine farkındalık arttı. Gıda Mühendisleri Odası Antalya Şube Başkanı Ali Manavoğlu, pazar tezgahlarında taze, doğal olduğu düşüncesiyle tercih edilen süt ürünlerinde, kuru yemiş ve baharatın yanı sıra açıkta satışa sunulan midye dolma, simit, kaynamış mısır, çekirdek, döner, pamuk şeker gibi sokak lezzetlerinin halk sağlığı açısından risk oluşturabileceğine dikkati çekti.
'SOKAK LEZZETLERİ' TEHLİKESİ
Sokak lezzetleri olarak anılan gıdalarda üretim, muhafaza ve satış koşullarında kurallara uyulması gerektiğini anlatan Manavoğlu, Türk mutfağının geleneksel yiyeceklerinden tavuk dönerin kaldırım ve yol kenarında egzoz dumanı ile toza maruz kalarak pişirilmesinin bakteri oluşumunu hızlandırdığını dile getirdi. Manavoğlu, 'Tavuk dönerde oluşacak salmonella bakterisi ishal, kusma ateş yapabilir. Bakterinin belli türleri hamile kadınlarda çocuk düşürmeye neden olabilir, bağışıklığı zayıf bireyleri ölüme götürebilir' dedi.
'SOĞUK ZİNCİRE UYULMUYOR'
Seyyar satıcıların başının üstünde veya omzunda taşıdığı tepsideki midye dolmanın uzun süre toz ve güneşe maruz kaldığını dile getiren Manavoğlu, 'Midye dolmada escherichia coli, salmonella, listeria monocytogenes ve vibrio gibi bakterilerin oluşması yüksek ihtimal. Açıkta satılan midye dolmalarda hijyenik üretim söz konusu değil, soğuk zincire uyulmuyor. Açıkta satılan midye dolma tüketilmesi hastalıklara yol açabilir. Hamilelerin çocuk düşürmesi ve bağışıklık sistemi zayıf bireylerde uzun süre hastanede tedaviye ihtiyaç duyulacak tedaviye ihtiyaç olabilir' diye konuştu.
'UZUN SÜRE GÜNEŞE MARUZ KALAN ÜRÜNLER TÜKETİLMEMELİ'
Sevilerek tüketilen gıdaların açıkta satışının sağlığa tehlikesini anlatan Ali Manavoğlu, şunları söyledi:
'Kaynamış mısır haşlandıktan sonra kovadaki suda bekletiliyor, belirli süreyle su ve buz takviyesi yapılıyor. Su mikrobiyal girişe uygun ortam. Escherichia coli ve koliform bakterileri oluşabilir. Özellikle mısır grubu ürünlerde ortam koşullarının uygun olmamasından kaynaklanan bakteriler sağlığı olumsuz etkiler. Karın ağrısı, ishal, kusma, ateş, gıda zehirlenmesi görülebilir. Açıkta satılan simit ve çekirdeğin toz veya yabancı madde bulaşması sonrası güneşin altında uzun süre beklemesiyle bakteri oluşumunu hızlandırır. İnsanlar açıkta satılan ve uzun süre güneşe maruz kalan gıda ürünlerini tüketmemeli.'
Sokak lezzetleri tüketimi alışkanlığının yarı sıra pazarda süt ürünü, kahvaltılık, sucuk, kuru yemiş ve baharat alışverişinin de yaygın olduğunu dile getiren Manavoğlu, açıktaki tezgahlarda doğal ve taze olduğu düşünülerek tercih edilen gıdaların insan sağlığına risk oluşturabileceğini söyledi. Manavoğlu, açık alanda satılan süt, peynir ve yoğurt gibi süt ürünlerinde ortamdan kaynaklı oluşabilecek fiziki kirlenmenin yanı sıra mikrobiyolojik tehlikelerin insan sağlığını olumsuz etkileyecek sonuçlara neden olabileceğini belirtti.
'AMBALAJI AÇIK SÜT ÜRÜNLERİNDEN UZAK DURULMALI'
Açıkta satılan süt ürünlerindeki tehlikeye dikkati çeken Manavoğlu, 'Süt ürünleri bakteri için kaynak. İnsanlarda ve hayvanlarda hastalık yapacak etkiye sahip bakteriler var. Birçok bakterinin süt ürünlerinde varlığını biliyoruz. Ambalajı açık şekilde ortamda bekleyen peynir, süt ürünleri, yoğurttan uzak durmalıyız. Açıkta satılan süt ürünleri ortamdan dolayı fiziksel kirlenmeye maruz kalıyor. Araçların egzozundan kurşun gibi ağır metal bulaşır, toz toprak gibi küçük parçacıklar bulaşabilir. Süt ürünlerinde hayvan memesinden bulaşabilecek fekal mikroorganizmalar olabiliyor. Escherichia coli, salmonella, brusella gibi bakteriler insanlarda hastalık yapacak etkiye sahip. Mide bulantısı, kusma, kanlı ishal, ateşlenme, halsizlik görülebilir. Mikroorganizmaların tehlikeli türlerinin bulaşması insanlarda felce, ölüme yol açabilir. Peynirde koagülaz pozitif stafilokoklar denilen mikroorganizmanın rahatsızlığa neden olabilecek en büyük tehlike, salmonella, listeria monocytogenes, koagülaz pozitif stafilokoklar bakterileri ciddi anlamda ölüme neden olabilir' ifadelerini kullandı.
AFLATOKSİN RİSKİ
Kış aylarında bitkisel ürünler ile baharat tüketiminin arttığına dikkati çeken Ali Manavoğlu, 'Özellikle baharat ve kuru yemişte nemli ortamda çıkacak küfün ürettiği aflatoksin maddesi var. Aflatoksin insanları sağlığını bozacak, ölümle sonuçlanabilecek toksindir. Sağlığa zarar veren aflatoksin özellikle pul biber ve kuruyemişte sıklıkla görülebilir. Kuru incir, kurutulmuş kayısı gibi ürünlerde en çok korkulan madde aflatoksin. Kuru yemiş ve baharatlarda sıkça karşımıza çıkan aflatoksin insanların karaciğerinde ciddi rahatsızlıklara yol açabiliyor. Ödem oluşması, karaciğer hasarı, ilerleyen dönemde de karaciğer kanserine neden olabilir. Özellikle baharatlarda pul biber, kuruyemişte de incir, kayısı gibi kurutulan ürünleri bizim çok iyi saklamamız gerekiyor. Bu ürünler küflerin oluşturacağı aflatoksine maruz kalmamalı' dedi.
'DIŞARIDA SATILAN ET ÜRÜNLERİNDEN UZAK DURULMALI'
Yol kenarındaki kangal sucukların satışına dikkati çeken Manavoğlu, 'Kamyon kasasında satılan sucuklara sık rastlıyoruz. Açık alanda fiziki ve mikrobiyal kirlenmeyi tetikleyecek şekilde satışa sunulması tüketici için risk oluşturuyor. Çoğuna bakıldığında etiket bulunmuyor. Etiketsiz ürünün içerisinde taklit ve tağşiş anlamında tüketiciyi yanıltabilecek birçok unsur olabilir. Et ürünlerinde hile yapılabiliyor. Dışarıda satılan et ürünlerinden uzak durulmalı. Sucuk fermente edilerek üretiliyor ve mikrobiyal tehlikesi ısıl işlem görmüş ürünlere göre daha yüksek. Et ürünlerinde escherichia coli, salmonella gibi bakteri karşımıza çıkabiliyor. Üretim aşamasında koruyucu maddelerin doğru eklenmesi, doğru fermantasyon işlemleri uygulanmalı ve dağıtım ağı ile satış aşamasında uygun koşullar sağlanmalı. Bu tarz mikrorganizmalar insanlarda ciddi hastalık yapacak etkiye sahip Özellikle patojen bakteri dediğimiz escherichia coli, salmonella tehlikeli organizmalar. Kanlı ishal, felç yapabilir ve ölüme kadar götürebilir' diye konuştu. (DHA)
