Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının etkili olduğu Orta Doğu ve Kuzey Afrika coğrafyasındaki ülkeler, tüm dünyayla eş zamanlı biçimde "uzaktan eğitim" sınavından geçiyor.Koronavirüs salgınının yayılmasını önlemek amacıyla, çoğu ülkede okullar tatil edildi. Ülkeler gerek televizyondan yayın gerekse internet üzerinden öğrencilerin katıldığı sanal sınıflarla eğitimdeki açığı kapatmaya çalışıyor.Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde eğitimin kalitesi ve yeterliliğine dair tartışmalar sürerken, internete erişim, öğrencilerin evlerindeki fiziksel imkanlar gibi koşullardaki farklılığın da eğitim eşitsizliğini artırmasından endişe ediliyor.Eğitimciler, mevcut koşullarda öğrenimin tamamıyla kesintiye uğramasındansa, uzaktan da olsa devam etmesinin tek seçenek olduğunu vurguluyor. Velilerse bu süreçteki kaybın nasıl giderileceği endişesini taşıyor.Tüm bunların yanı sıra orta okul, lise ve üniversiteye geçiş sınavlarına hazırlanan öğrencilerin sınav takvimi veya bu sınavların yöntemi bölgede yanıt bekleyen soruların başında geliyor.

- Filistin

Filistin yönetimi, 7 Mart’ta işgal altındaki Batı Şeria’da Kovid-19 nedeniyle okullarda eğitime süresiz ara verdi.Okulların ne zaman açılacağına ilişkin henüz bir takvim yok. Filistin Eğitim Bakanlığı öğretmenlerden öğrencileriyle sosyal platformlar üzerinden iletişime geçerek derslere devam etmelerini istedi.Uzaktan eğitim sistemine geçilen Filistin'de öğretmen ve öğrenciler, ekonomik ve altyapı sıkıntılarının yol açtığı bir dizi sorunla mücadele ediyor.İşgal altındaki Doğu Kudüs'te bulunan Dar et-Tıfl el-Arabi İlköğretim Okulu Matematik Öğretmeni Hedil Melaibi, ilk kez tecrübe ettiği uzaktan eğitimle ilgili AA muhabirine yaptığı açıklamada, küçük yaştaki öğrenciler için eğitim verilen mekanın önemini vurgulayarak, yüz yüze eğitimin daha etkili ve kolay olduğunu söyledi.Melaibi, Filistin'deki genel ekonomik durumun kötü olması nedeniyle uzaktan eğitim için gerekli ekipman ve cihaz temini, internete ulaşım ve internet hızı gibi konularda ciddi sıkıntılar yaşadıklarını anlattı.Öğrencilerin kendilerine ait cihazlarının olmayışının uzaktan eğitimde önemli bir sorun teşkil ettiğini vurgulayan Melaibi, "Öğrencilerim bu tarzda eğitime alışık değiller ve her birine uygun olan ders saati farklı olabiliyor." ifadelerini kullandı.Melaibi, eksiklerine rağmen uzaktan eğitimin ailelere çocuklarıyla daha yakından ilgilenme fırsatı sunduğunu belirtti.

- Gazze'de radyodan eğitim

İsrail’in 2006’dan bu yana abluka altında tuttuğu Gazze Şeridi’nde ise okullarda eğitime 6 Mart’ta ara verildi.Gazze’de de okulların ne zaman açılacağı belirsizliğini korurken, Gazze’deki Eğitim Bakanlığı günde 12 saate yakın radyo yayınıyla öğrencilerin eğitimini sürdürmeye çalışıyor.Buna ek olarak Gazze’deki Eğitim Bakanlığına bağlı uzman ekiplerce hazırlanan ders videoları YouTube ve diğer sosyal medya platformlarına yüklenerek öğrencilere sunuluyor.

- İsrail

İsrail’de ise 13 Mart’ta Kovid-19 nedeniyle okullarda eğitime ara verilmesinin ardından, Eğitim Bakanlığı öğrencilere internet üzerinden uzaktan eğitim verirken, söz konusu sistemin ülkede ilk kez uygulanması nedeniyle bazı aksaklıklar yaşanıyor.Günlük bir-iki saat arasında süren bu eğitimden evlerinde interneti olmadığı için çok sayıda öğrenci de yararlanamıyor.

- Lübnan

Lübnan’daki ekonomik kriz nedeniyle Ekim 2019’da patlak veren hükümet karşıtı kitlesel protestolar nedeniyle sık sık eğitim durdu.Ülkede ilk Kovid-19 vakasının tespit edildiği 21 Şubat’tan yaklaşık iki hafta sonra eğitime ara verildi.Mart ayının ilk yarısından itibaren ise Eğitim ve Öğretim Bakanlığının aldığı kararla özel ve devlet okulları, sanal eğitime geçti.Devlet ve özel televizyon kanallarının yanı sıra internetin kullanıldığı uzaktan eğitim, ayrıca öğrencilerin evlerine gönderilen ders notlarıyla devam ediyor.Televizyon kanalları üzerinden her biri 50 dakikayı aşmayacak şekilde yayınlanan derslerin, evlerinde internet imkanı olmayan öğrencilere de ulaşma hedefiyle gerçekleştirildiğini aktaran Eğitim Bakanlığı, internet üzerinden de görüntülü ders anlatımlarının yanı sıra öğrencilere gönderilen sesli ve yazılı dosyalarla eğitimin süreceğine dikkati çekti.Üniversitelerin ilköğretim ve liselere göre uzaktan eğitime daha çok odaklandığı Lübnan’da, sınavların ne şekilde gerçekleştirileceğiyse henüz netleşmedi.Lübnanlı öğretmen Emine Hamiye, AA muhabirine yaptığı açıklamada, uzaktan eğitimin iyi bir yöntem olduğunu ancak bunun Lübnan gibi elektriğin sürekli kesildiği ve internet hızının düşük olduğu fiziki koşulların eksik olduğu ülkeler için iyi bir seçenek sayılmayacağını söyledi.Hem ailelerin internet imkanlarını kullanamaması hem de evlerinde teknik altyapının olmaması nedeniyle bazı öğrencilerin uzaktan eğitim programından geri kaldığını dile getiren Hamiye, dolayısıyla Lübnan'da hayata geçirilen uzaktan eğitimi "başarısız" olarak niteledi.Başkent Beyrut'ta Arapça öğretmenliği yapan Huda Musa da uzaktan eğitimin olumlu ve olumsuz yönlerinin olduğuna işaret ederek, "Ancak mevcut koşullarda uzaktan eğitimin bir alternatifi yok. Dolayısıyla bundan vazgeçemeyiz." dedi.

Katılım oranının yüzde 80'in üzerine çıkmadığını öğrencilerin daha iyi anlaması için ellerinden geleni yapmaya çalıştıklarını aktaran Musa, uzaktan eğitimin olumsuz yönününse öğrencilerin öğretmenin varlığından uzaklaştığını ve sınavları gerçekleştirme imkanları olmadığını kaydetti.

Lübnanlı ortaokul öğrencisi Sandi Maluf, yaklaşık bir aydan beri devam eden uzaktan eğitim derslerinin hiçbirini kaçırmadığını ve kendilerinden istenilen ödevleri yerine getirdiğini anlattı.

Maluf, uzaktan eğitimde anlamadıkları çok sayıda konu olduğunu ancak daha sonra görüntülü aramayla görüştükleri öğretmenlerine sorarak bu sorunu gidermeye çalıştıklarını ifade etti.

Liseye giriş sınavına hazırlanan Tarık Şelhub da uzaktan eğitim programı çerçevesinde öğretmenlerin dersleri iyi anlattıklarını ancak matematik gibi bazı uygulamalı derslerde zorluklar yaşadıklarını belirterek, aynı zamanda öğrendiklerini değerlendirecek ara sınavların yapılmamasının da ciddi bir eksiklik olduğuna dikkati çekti.

- Yunus Emre Enstitüsü de uzaktan eğitime devam ediyor

Yunus Emre Enstitüsü Beyrut Merkezi Müdürü İbrahim Furkan Özdemir de bir aydır üç okutmanın dijital ortamda enstitü öğrencilerine ve üniversitelerde seçmeli Türkçe dersleri alan öğrencilere Türkçe derslerini vermeye devam ettiğini söyledi.Özdemir, enstitü faaliyetlerini dijital ortama taşıyarak bu kapsamda, konferanslar, konserler, anma etkinlikleri ve sergiler yaptıklarını anlattı.

- İran

İran'da üniversiteler dahil tüm okullar ve dini eğitim merkezlerinde eğitime 23 Şubat'ta ara verildi. Ülke genelinde uzaktan eğitim altyapısına sahip bazı üniversiteler 29 Şubat'tan itibaren uzaktan eğitime geçti. Altyapısı yetersiz üniversitelerse eğitim faaliyetlerini durdurdu.Eğitim ve Öğretim Bakanlığına bağlı ilk ve orta dereceli okulların dersleri devlet televizyonuna bağlı "Amuzeş" (Eğitim) adlı kanal üzerinden veriliyor. Bu kanal üzerinden bazı dersler belirlenen müfredatla birlikte günlük olarak öğrencilere sunuluyor.Bunun yanı sıra Eğitim ve Öğretim Bakanlığı tarafından geliştirilen ve 20 Nisan'da faaliyete giren "SHAD" (Öğrenci Sosyal Ağı) adı verilen uygulama üzerinden öğretmenler öğrencilerine internet ortamında sınıflarda görüntülü eğitim verebiliyor.Şu ana kadar 10 milyondan fazla öğrencinin kullanmaya başladığı uygulamadan ülke genelindeki 16 milyon öğrencinin faydalanabilmesi için internet kapasitesi yeterli olmayan bölgelerdeki internet hızlarının 4 kat artırılacağı açıklandı.Eğitim ve Öğretim Bakanı Muhsin Haci Mirzayi, buna karşılık uygulamaya erişim sorunları yaşayan öğretmenlerden eğitimin sürdürülmesi için farklı öğretim metotları geliştirmelerini istedi.

- Irak

Dünyayı etkisi altına alan Kovid-19 salgınına kitlesel protesto dalgasının ardından yakalanan Irak, internet ortamında uzaktan eğitime geçemedi. Devlete bağlı okullarda televizyon kanalı aracılığıyla bazı dersler günlük olarak öğrencilere aktarılıyor.Ülkede, Yüksek Öğretim Bakanlığı, bakanlık düzeyinde internet aracılığıyla eğitim sistemine geçilmesi için herhangi bir karar almadı. Buna karşın bazı devlet ve özel üniversiteler, kendi inisiyatifleriyle sanal ortamda eğitim veriyor.

- Libya

Birleşmiş Milletler (BM) tarafından tanınan Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH), 14 Mart’ta koronavirüs salgını nedeniyle eğitime ara verilmesini kararlaştırdı.Üniversiteler dahil eğitime ara verilen ülkede, devlet okullarının yanı sıra özel okullarda da eğitime televizyon kanalları üzerinden devam ediliyor.Ülkenin içinde bulunduğu iç savaş ve çatışma ortamına rağmen sayıları az da olsa internet üzerinden eğitim veren uluslararası özel okullar da mevcut.

- Mısır

Mısır’da yeni tip koronavirüs sebebiyle okullar 14 Mart’ta 2 hafta tatil edildi. Koronavirüs vakalarının artmasının ardından tatil süresi uzatıldı.Devlet okullarında ve "Tecribiyye" olarak isimlendirilen paralı devlet okullarında öğrenciler dersleri televizyon kanallarından takip ediyor. Bazı kentlerdeyse 2019-2020 eğitim yılının sona erdiği duyuruldu.Özel okullarda ise farklı sosyal medya platformları üzerinden öğretmenler öğrencilerine ders anlatıyor. Bazı özel ilkokullarda veliler de derslere davet edilerek verilen ödevler açıklanıyor. Mısır’ın Şarkiyye kentinde ikamet eden Hüseyin Necm, kızının devlet okulunda ilkokul üçüncü sınıfa gittiğini ve dersleri Mısır Eğitim Bakanlığı tarafından tahsis edilen televizyon kanalından takip ettiğini anlattı.Necm, "Televizyondan anlamadığı yerleri internet üzerinden öğretmenine ulaşarak sorabiliyor ve öğretmen gereken yardımı yapıyor." dedi.

- "Bu sene okutulmayan müfredat bir sonraki sınıfta okutulacak"

Menufiye kentinde yaşayan Zeyneb Gindi ise oğlunun Arapça ve İngilizce eğitim veren paralı devlet okulu Tecribiyye’de 6. sınıfta okuduğunu, okulların, salgın nedeniyle tatil edilmesinin ardından yaz tatiline erken başladığını söyledi.Okul yönetiminin kendilerine bu eğitim döneminin sona erdiğini bildirdiklerini aktaran Gindi, "Bu dönem okutulmayan müfredatın bir sonraki sınıfa eklenerek okutulacağının kendilerine söylendiğini" kaydetti.Mısır’daki üniversitelerin büyük çoğunluğuysa eğitime online olarak internet üzerinden devam ediyor.

- Tunus

Tunus'ta koronavirüs nedeniyle ilk ve orta dereceli okullar ile üniversiteler ara dönem tatilini öne çekerek 16 Mart'ta tatil edildi.Eğitim Bakanlığı, ilk ve orta öğretim için televizyon ve sosyal medyaya yüklenen videolar aracılığıyla bir uzaktan eğitim sistemini hayata geçirdi.Eğitim kurumlarının bazıları ise özellikle orta ve lise son sınıf öğrencilerine kendi imkanlarıyla uzaktan eğitim veriyor.Bununla birlikte, Tunus Uluslararası Maarif Okulu başta olmak üzere özel okulların büyük bir çoğunluğu internet üzerinden öğrencilerin de katılımıyla uzaktan eğitimle ders işliyor.Yüksek öğrenimdeyse ortak bir uzaktan eğitim sistemi bulunmuyor. Fakültelerdeki bazı bölümlerin öğretim görevlilerinin kendi tasarrufları doğrultusunda uzaktan eğitime geçtiği aktarıldı.Tunus gibi sivil toplum oluşumlarının aktif olduğu bir ülkede, üniversitede yapılan uzaktan eğitim tartışmaya yol açtı. Öğrenci gruplarından bazıları, herkesin teknolojik imkanları ve internete erişiminin eşit olmadığı gerekçesiyle uzaktan eğitimin fırsat eşitliğini ortadan kaldıracağı itirazlarını sosyal medyaya taşıdı.

- Cezayir

Cezayir koronavirüs önlemleri çerçevesinde 12 Mart'tan itibaren eğitime ara verdi.Milli Eğitim Bakanlığı, devlet televizyonu üzerinden öğrencilere uzaktan eğitim dersleri başlattı. Öğrenciler, YouTube üzerinden daha sonra bu derslerin videolarına ulaşarak izleyebiliyor.Yüksek Öğrenim Bakanlığı, üniversiteler için bir platform hazırladı. Bu platformda, öğretim görevlileri dersi video çekerek yüklüyor. Öğrenciler de bu platform aracılığıyla dersleri izleyebiliyor.Tunus'ta olduğu gibi Cezayir'de de uzaktan eğitimde, özellikle orta son ve lise son gibi geçiş sınıflarına ağırlık verilirken, Milli Eğitim Bakanlığı, internet ortamına yüklenen derslerin on milyondan fazla izlendiğini duyurdu.Milli Eğitim Bakanlığı, teknolojik imkanları kısıtlı ve internete erişimi yetersiz olanlar için aynı şekilde ulusal radyo kanallarıyla uzaktan eğitimin sağlanacağını duyurdu.

- Velilerden derin planlama çağrısı

Ancak tüm dünyada olduğu gibi veliler, öğrencilerin sınıf ortamından mahrum olduğu uzaktan eğitimin yeterliliği konusunda soru işaretleri taşıyor."Cezayirli Öğrenci Velileri Derneği" yaptığı yazılı açıklamayla öğretmenin canlı varlığından yoksun öğrencilerin başarısının düşeceği endişesini paylaştı.Dernek açıklamasında, "Uzaktan eğitim konusu öğrencilerin çıkarını gözeterek, fiziksel, psikolojik ve eğitim koşullarını hesaba katarak derin bir gözden geçirme gerektiriyor." ifadelerine yer verdi.Cezayir Öğretmenler Sendikası Başkanı ve Milletvekili Ferhat Şahbah, AA muhabirine yaptığı açıklamada, sürecin özellikle lise veya üniversite sınavlarına hazırlanan öğrenciler için bir felakete yol açabileceğine işaret ederek, uzaktan eğitimin sonuçlarının ancak iki, üç yıl içinde ortaya çıkacağını anlattı.Cezayir Öğretmenler Sendikası Üyesi ve Cezayir Milletvekili Mesud Amravi ise uzaktan eğitimin sınıf ortamının yerini almasının mümkün olmadığını savunurken, "Ancak bu seçenek, öğrencilerin eğitim kesintisine uğramasını da ortadan kaldırıyor." diye konuştu.